Rozwód – z orzeczeniem o winie czy bez winy?

Decyzja o rozwodzie jest zapewne jedną z najtrudniejszych, jakie może podjąć człowiek. Nieraz przychodzi ona jednak łatwo, w szczególności gdy mamy do czynienia z sytuacją, gdy małżonkowie są pewni, że nie łączy ich nic poza więzami prawa (bądź też ślubem kościelnym). Rozwód wskazany jest w sytuacji, gdy małżonkowie są nimi jedynie w świetle prawa. Tutaj zazwyczaj pojawia się pytanie: czy warto walczyć o to, aby sąd uznał drugiego małżonka za winnego rozkładu pożycia? Odpowiedź na to pytanie może zostać udzielona dopiero po dokładnym przeanalizowaniu stanu faktycznego.

Jeśli małżonkowie wiedzą, iż chcą jak najszybciej i bezkonfliktowo rozwiązać małżeństwo – warto, aby rozwód odbył się bez orzekania o winie. Dzięki wybraniu tej opcji możliwe będzie uzyskanie rozwodu zazwyczaj na pierwszej rozprawie, na której sąd ustala jedynie, iż rozkład pożycia jest trwały (trwa wystarczająco długo), jak i zupełny (pożycie wygasło w sferze uczuciowej, intymnej oraz gospodarczej). Rozprawa taka zazwyczaj trwa około jednej godziny, a w czasie jej trwania małżonkowie wskazują sądowi, dlaczego chcą rozwodu. Pytania koncentrują się wokół tego, jak długo trwa rozkład pożycia oraz czy rzeczywiście ono wygasło. Wybranie opcji rozwodu bez orzekania o winie pozwala na szybkie rozwiązanie małżeństwa oraz toruje drogę do ułożenia sobie życia na nowo. Czas oczekiwania na rozprawę zależy od sądu, ale z praktyki wynika, iż średnio można spodziewać się jej wyznaczenia na około 4 miesiące od dnia złożenia pozwu o rozwód – aktualnie, w dobie pandemii: ok. 6 miesięcy.

Gdy małżonek uważa, że winę za rozkład pożycia ponosi jego współmałżonek, może domagać się orzeczenia przez sąd jego winy. Proces nie jest tak szybki i (względnie) bezbolesny jak przy rozwodzie bez orzekania o winie, aczkolwiek nie każde małżeństwo kończy się w sposób prosty i bezkonfliktowy. Orzeczenie o winie jest pomocne także wtedy, gdy jedna ze stron żąda zasądzenia na jej rzecz stosownych alimentów. Rozwód taki może trwać nawet kilka lat, zazwyczaj jedna ze stron bądź obie strony wnoszą apelację. Ten rodzaj postępowania przeważnie wiąże się z walką o powierzenie władzy rodzicielskiej, ustaleniem miejsca zamieszkania małoletnich dzieci, zasądzeniem alimentów, ustaleniem kontaktów z dziećmi. Gdy małżonek czuje się oszukany, zdradzony, unieszczęśliwiony przez współmałżonka, często żąda orzeczenia rozwodu z orzekaniem o winie. Aby udowodnić winę współmałżonka, niezbędne jest dysponowanie dowodami na stwierdzenie faktu, iż to on ponosi winę w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Zazwyczaj są to dowody związane ze znęcaniem się jednego z małżonków nad drugim, np. wyroki sądu karnego. Innym dowodem są te, które wskazują na to, że współmałżonek dopuścił się zdrady małżeńskiej, np. zdjęcia, dowody przekazane przez detektywa, zeznania świadków.

Zazwyczaj małżonek wnoszący pozew wie już przed spotkaniem z adwokatem, jakiego rodzaju rozwodu będzie żądał. Ważne jest wprowadzenie właściwej systematyki i strategii procesowej, rozważenie wszelkich „za” i „przeciw”, jak i zgromadzenie wystarczających dowodów jeszcze przed wszczęciem procesu. Sprawę należy opisać w sposób zrozumiały, jednoznaczny i prosty, ponieważ sąd opiera się na tym, co zostanie wskazane w pismach procesowych. Sąd musi dysponować wiedzą celem stwierdzenia, z jakich faktów powołane są wnioski dowodowe oraz co dokładnie małżonek chce nimi udowodnić. Sąd opiera się na dowodach i są one niezwykle istotne. Nieprzydatne wnioski dowodowe bądź takie, które nie są wystarczająco dobrze sprecyzowane, sąd może oddalić bądź pominąć.

Pierwsze spotkanie z adwokatem pozwoli zrozumieć, na czym polega postępowanie rozwodowe oraz jaka strategia będzie najlepsza w danym przypadku. Podjęta zostanie także decyzja o tym, jakie dowody należy zgromadzić, aby udowodnić swoją rację przed sądem. Kwestia związana z orzekaniem o winie jest tylko jedną z istotnych elementów rozmowy, gdy w grę wchodzi problematyka małoletnich dzieci stron. Na koniec wskazuję, iż wina nie podlega miarkowaniu. Jeśli jeden z małżonków udowodni, iż współmałżonek jest winny w większym stopniu, ale okaże się, że sam także ponosi winę, chociażby nie tak dużą jak współmałżonek, to sąd może orzec rozwód z winy obu stron. W każdym z obu wypadków niezbędna jest dokładna analiza sytuacji, a także postawienie sobie pytania: czy warto i co tak naprawdę chcę osiągnąć? W przypadku różnych małżeństw odpowiedź ta będzie odmienna i zapewne uzasadniona okolicznościami sprawy.

Opracowanie:
Adwokat Gabriela Balasa