Pompa ciepła – na co zwrócić uwagę podczas wyboru oferty?

W dobie postępu technologicznego i stosowania w budynkach rozwiązań energooszczędnych coraz modniejszym rozwiązaniem staje się pompa ciepła. Dlaczego to rozwiązanie w ostatnich latach zyskuje tak dużą popularność i dlaczego tak wiele osób jest niezadowolonych z pomp ciepła?

Pompy ciepła – co je wyróżnia na tle tradycyjnego ogrzewania?

Odpowiedź na pierwsze pytanie jest bardzo prosta. Pompy ciepła stanowią energooszczędne źródło ciepła dla budynków – około 75% energii jest odzyskiwana z powietrza.

Po drugie, są najlepszą opcją wśród źródeł ogrzewania dla budynków, w których nie ma gazu czy instalacji ciepła pochodzącej z pieca, dzięki czemu np. w Zakopanem pompy ciepła podbiły serca górali zamieniających kopciuchy na ekologiczne źródła ciepła.

W momencie rozważania tych wszystkich aspektów pojawia się z kolei pytanie: skąd bierze się tyle negatywnych opinii wśród osób, które zamontowały pompę ciepła? Odpowiedź jest prosta: z powodu braku kompetencji firm instalatorskich. Pompy ciepła są zdecydowanie trudniejszym urządzeniem i bardziej wymagającym niż tradycyjne piece kondensacyjne.

Zobacz porównanie: Pompy ciepła czy gaz?

Jak wykonać prawidłowy dobór pompy ciepła?

W tej części chciałbym zwrócić uwagę na dwa ważne aspekty. Po pierwsze – właściwy dobór mocy, a po drugie – różnice pomiędzy pompami ciepła o teoretycznie tej samej mocy (czyli jak nie dać się nabrać). Zacznijmy więc od początku.

Dobór pompy ciepła

W przeciwieństwie do pieca gazowego, pompa ciepła, aby dobrze i energooszczędnie funkcjonowała, musi być prawidłowo dobrana. Przewymiarowana pompa ciepła (czyli dobrana „na oko” lub „z zapasem”, jak zwykli mówić hydraulicy), będzie droższa w instalacji i eksploatacji.

Pompa ciepła lubi długo pracować. Długi czas pracy sprężarki sprawia, że pompa ciepła zyskuje na energooszczędności. Urządzenie, które w pierwszej fazie pracy sprężarki (czyli pracy na 100% mocy) zagrzeje obiekt, nie będzie urządzeniem pracującym energooszczędnie. Jest to problem wielu hydraulików przesiadających się z piecyków o mocy ok. 24 kW, które działały prawidłowo w budynkach od 70 m2, nawet do 350 m2. Mają oni problem z prawidłowym oszacowaniem mocy realnego zapotrzebowania budynku na ciepło.

Dowiedz się więcej: Jak dobrać pompę ciepła?

Moc pompy ciepła

Drugą rzeczą, na jaką należy zwrócić uwagę, jest moc pompy ciepła. Czy aby na pewno pompa ciepła ma tyle kW, ile deklaruje producent?

Odpowiedź brzmi tak, ale w warunkach określonych przez producenta, czyli najczęściej w temperaturze 7°C. Zapotrzebowanie budynku liczymy jednak nie dla 7°C, lecz dla warunków określonych przez strefę, w której znajduje się nasza inwestycja. W praktyce oznacza to, że pompa ciepła w Krakowie dobierana jest dla temperatury zewnętrznej 20°C, a pompa ciepła w Zakopanem dla 24°C. Należy więc sprawdzić, jak zachowuje się pompa ciepła danego producenta w warunkach obliczeniowych.

Każdy producent ma inny spadek mocy pompy, dlatego może się okazać, że pompa ciepła produkcji japońskiej będzie miała spadek mocy rzędu 20%, a jej koreański odpowiednik, który w temperaturze 7°C miał tę samą moc, zaliczy 50% stratę w warunkach obliczeniowych. Realny dobór powinien wskazywać na konieczność załączania się grzałki elektrycznej na poziomie kilkunastu procent w skali pracy całego układu (jeżeli nie bierzemy pod uwagę górnego źródła ciepła, jakim jest np. piec gazowy).

Zdarza się, że dobierając pompę ciepła, przyjmujemy punkt biwalencyjny, w którym pracę pompy ciepła ma przejąć piec gazowy. Należy taką informację uwzględnić w obliczeniach.

Jakiego producenta wybrać?

W mojej ocenie obecnie najlepsze powietrzne pompy ciepła robią Japończycy (główni producenci to Daikin, Mitsubishi, Hitachi i Panasonic). Nie oznacza to jednak, że nie powinno się stosować urządzeń innych producentów. Warto jednak spojrzeć na temat szerzej.

Więcej na ten temat w artykule: Producenci pomp ciepła

Po pierwsze: serwis

Serwis producenta lub instalator powinien zapewniać 48-godzinny czas reakcji. Żadna osoba posiadająca pompę ciepła jako jedyne źródło grzania domu nie może sobie pozwolić na dwutygodniowy okres czekania na części zamienne, jak to np. często dzieje się z pompami producentów klimatyzacji.

Obecnie serwis taki zapewniają: Daikin, Mitsubishi i kilku producentów, którzy pierwotnie zajmowali się piecykami gazowymi. Czy to oznacza, że nie warto kupować tanich pomp? Nie. Oznacza to, że mając górne źródło ciepła (np. piecyk), mamy bufor bezpieczeństwa i możemy rozważyć zakup prostszych i tańszych pomp, ponieważ w czasie awarii nie zostaniemy bez ogrzewania.

Decydując się jednak na pompę ciepła jako jedyne źródło ogrzewania, warto zadbać o urządzenie z serwisem producenta. Jeżeli zasobność portfela pozwala, polecam rozwiązania typu Mitsubishi Zubadan, z którego klient będzie na pewno zadowolony. W przypadku mniejszego budżetu można rozważyć urządzenia np. Vaillanta lub Viessmanna jako gwaranta.

Po drugie: gwarancja

Osobiście uważam, że okres 5-letniej gwarancji to minimum, jakie powinien zapewniać producent pompy ciepła. Część firm (typu Daikin) już umożliwiła przedłużenie gwarancji do 10 lat. Dobrze wykonana pompa ciepła nie powinna mieć problemu z takim okresem bezawaryjnej pracy.

Gwarancja stanowi również pewną deklarację producenta, w jakim stopniu wierzy on w swoje urządzenia. Jest to ważny aspekt, którym należy kierować się podczas podejmowania decyzji, ponieważ naprawy płyt sterujących czy wymiana sprężarki nie należą do najtańszych.

Po trzecie: określenie własnych potrzeb

Pompę ciepła należy wybierać racjonalnie. Trzeba przemyśleć, czego od urządzenia oczekujemy. Chociaż osobiście uważam, że większość poniższych aspektów powinien przemyśleć i omówić z nami instalator, ale nauczony doświadczeniem polecam zacząć od własnych przemyśleń.

1. Ile obiegów grzewczych urządzenie ma obsługiwać?
2. Czy oczekujemy sterowania przez aplikację?
3. Czy urządzenie ma tylko grzać, czy również chłodzić?
4. Czy potrzebujemy dodatkowego buforu, czy instalacja podłogowa jest już buforem?
5. Czy będziemy ogrzewać zbiornik CWU oraz jaki zbiornik wybrać?
6. Czy urządzenie ma współpracować z fotowoltaiką?

Pytania można pewnie jeszcze mnożyć, ale te należą do najważniejszych. Po omówieniu ich z instalatorem i wybraniu urządzenia spełniającego nasze oczekiwania możemy przejść do instalacji.

Na co zwrócić uwagę podczas instalacji?

W tym miejscu chciałbym omówić dobre praktyki, dzięki którym znacznie zwiększamy szanse na to, że wszystko będzie prawidłowo działać, nawet jeśli instalację wykona hydraulik niemający pojęcia o pompach ciepła. Oczywiście nie chcę generalizować, bo znam kilku hydraulików, którzy świetnie montują pompy ciepła, ale najczęstsze awarie są jednak po  „fachowcach” od sanitarki. Myślę, że z biegiem czasu i zdobywaniem nowych doświadczeń awarii będzie znacznie mniej.

Ruszamy więc z pracami…

Na początek instalacja chłodnicza pomiędzy jednostką wewnętrzną a jednostką zewnętrzną. Instalacja miedziana z rur chłodniczych (ze względu na panujące w niej ciśnienie, bez załamań, im krótsza, tym lepsza), ale – najważniejsze – z wymienioną izolacją na kauczukową (czarną). Standardowa izolacja chłodnicza nie nadaje się do pomp ciepła.

Następnie instalacja CO o właściwej średnicy (w zależności od materiału, z jakiego jest wykonana). Polecam rurkę stalową, ponieważ na PP trudno wykonuje się badanie przepływu, gdy coś nie działa. Przez właściwą średnicę rozumiem rurę określoną przez producenta. Zawsze jest to średnica większa od rurek stosowanych do piecyków i zawsze powinna być zgodna z informacją od producenta. Ta sama sytuacja ma się ze zbiornikiem CWU, przy czym tu należy jeszcze zwrócić uwagę na powierzchnię wężownicy, aby była zgodna z założeniem producenta pompy ciepła, a już na pewno nie mniejsza!

Wróćmy jeszcze na chwilę do instalacji CO. Czy stosować bufor na instalacji? Warto, ale nie jest to konieczne. Każdy producent wskazuje powierzchnię instalacji, która jest buforem. Jeżeli nie jesteśmy pewni, czy powierzchnia ta jest zachowana lub czy elementy sterujące nie zamkną instalacji, uniemożliwiając prawidłową pracę pompy, należy stosować bufor, który również pełni funkcję sprzęgła hydraulicznego przy instalacji składającej się z odbiorników ciepła o różnej temperaturze powrotu.

Ostatnim bardzo istotnym elementem jest lokalizacja jednostki zewnętrznej. Musimy zadbać, aby znajdowała się co najmniej 40 cm nad poziomem terenu. Taka wysokość montażu ma zagwarantować, że urządzenie nie będzie stało w śniegu.

Agregatu nie należy obudowywać, a przepływ powietrza musi być swobodny – wynika to z tego, że 75% energii pobieranej jest z powietrza. W związku z tym, że urządzenie zewnętrzne chłodzi, kiedy jednostka wewnętrzna grzeje, musimy zadbać o właściwe odprowadzenie skroplin z jednostki zewnętrznej, stosując kabel grzewczy na tacy skroplin i ewentualnej instalacji odprowadzającej kondensat, np. do rynny lub drenażu budynku.

Tak wykonaną instalację możemy spokojnie odebrać, mając pewność, że wyeliminowaliśmy większość błędów wynikających z niewłaściwego montażu urządzenia.

Jeżeli instalator przedstawi nam dobór pompy ciepła uwzględniający parametry budynku, dla którego ma zostać wykonana instalacja, możemy być właściwie pewni, że pompa ciepła będzie nam służyć przez wiele lat, a wówczas dołączymy do grona zwolenników tego energooszczędnego rozwiązania.