Łącznik krzyżowy, połączenie krzyżowe – co to jest i jak podłączyć wyłącznik krzyżowy?
Łącznik krzyżowy (inaczej: przełącznik, wyłącznik lub włącznik krzyżowy) umożliwia włączanie i wyłączanie tego samego światła w różnych miejscach domu. Połączenie krzyżowe stosuje się w sytuacji, gdy w domu planujesz włączać lub wyłączać to samo światło z minimum trzech miejsc. Jak podłączyć łącznik krzyżowy? Czym różni się łącznik krzyżowy od łącznika schodowego?
Z poradnika dowiesz się
Standardowo do włączania i wyłączania oświetlenia w mieszkaniu stosowane są jednobiegunowe włączniki światła. W niektórych przypadkach do zapalania i gaszenia oświetlenia stosowany jest podwójny lub potrójny wyłącznik światła (np. do włączania i wyłączania tylko części żarówek w żyrandolu lub do sterowania kilkoma źródłami światła w danym pomieszczeniu).
Jak działa łącznik krzyżowy?
Zanim przystąpisz do montażu lub zlecisz pracę elektrykowi, warto dowiedzieć się, jak działa łącznik schodowy i do czego służy łącznik tego typu.
Zasada działania łącznika schodowego nie jest skomplikowana – w instalacji łącznik ten nie funkcjonuje samodzielnie, znajduje się zawsze pomiędzy innymi włącznikami. Doprowadzenie odpowiednich przewodów do łącznika krzyżowego sprawia, że w łatwy sposób możesz rozbudować instalację elektryczną.
Zasada działania łącznika krzyżowego w praktyce: jeśli posiadasz dwa łączniki schodowe, a dodatkowo chcesz mieć opcję zgaszenia lub zapalenia światła z dodatkowego miejsca, to w instalacji należy uwzględnić służący do tego łącznik krzyżowy (w schemacie znajdzie się pomiędzy dwoma włącznikami na schodach).
Poniżej przedstawiamy ranking 54 835 Specjalistów od Instalacji Elektrycznych najlepszych w 2023 roku w poszczególnych miastach powiatowych:
Łącznik krzyżowy a łącznik schodowy – czym się różnią?
Czasami w mieszkaniu lub domu niezbędna jest opcja sterowania tym samym oświetleniem z dwóch miejsc. Takim przykładem są schody – przed zejściem ze schodów włączamy światło łącznikiem na górze, po zejściu – wyłączamy łącznikiem na dole.
W takich sytuacjach stosowany jest łącznik schodowy, a właściwie dwa połączone ze sobą – na górze i na dole. Wciśnięcie przycisku na górnym lub dolnym włączniku światła zmienia obwód na zamknięty lub otwarty, dzięki czemu istnieje możliwość zmiany całego obwodu z dwóch miejsc.
Ten sam rodzaj instalacji stosowany jest w większych mieszkaniach – gdy np. masz w swoim domu długi korytarz lub przedpokój (światło można zapalić po wejściu do przedpokoju z jednego pomieszczenia, a zgasić – wchodząc do drugiego pomieszczenia). Co jednak zrobić, gdy chcesz sterować tym samym światłem z trzech lub większej liczby miejsc? Wtedy wykorzystuje się łącznik krzyżowy (lub kilka łączników – w zależności od schematu i wymagań).
Jak już wspomnieliśmy – łącznik krzyżowy w instalacji elektrycznej znajduje się między dwoma włącznikami schodowymi – dzięki temu tego typu instalację można rozbudować o kolejne punkty sterowania światłem.
Oczywiście im więcej łączników w tego typu instalacji, tym instalacja jest bardziej skomplikowana. Na szczęście dobry elektryk poradzi sobie nawet z najbardziej wymagającym projektem – i wykona instalację elektryczną dopasowaną do potrzeb i zgodną z aktualnymi wymaganiami prawnymi.
Czy łącznik schodowy można zastąpić krzyżowym?
Zasada w tym przypadku jest prosta: łącznik krzyżowy nie może pracować w instalacji samodzielnie – w przeciwieństwie do łącznika schodowego. Można więc mieć w schemacie instalacji dwa włączniki schodowe (bez łącznika), ale nie można zastosować tej zasady w drugą stronę, czyli nie da się stworzyć instalacji składającej się z dwóch łączników krzyżowych – bez udziału łączników schodowych.
Można uznać, że łączniki schodowe są podstawą działania systemu, a łączniki krzyżowe – jedynie jego uzupełnieniem (a nie zamiennikiem).
Łączniki krzyżowe – najważniejsze informacje
- Łącznik krzyżowy – w przeciwieństwie do łączników schodowych – nie może pracować tylko w parze z innym łącznikiem; łącznik krzyżowy znajduje się zawsze pomiędzy dwoma włącznikami światła – np. schodowymi.
- Jeśli w planie masz 5 przełączników tego samego światła, to taka instalacja wymaga zastosowania dwóch wyłączników schodowych i trzech przełączników krzyżowych.
- Każdy dodatkowy punkt sprawia, że instalacja jest nieco bardziej skomplikowana – przed montażem powinien być opracowany szczegółowy projekt i schemat instalacji elektrycznej (szczegółowe rozpisanie ścieżek kabli w całej instalacji elektrycznej – z uwzględnieniem włączników krzyżowych i schodowych – przyda się również na wypadek awarii przełączników lub remontu mieszkania czy domu w przyszłości).
- Łączniki krzyżowe (poza zastosowaniem kondygnacyjnym) wykorzystywane są również do wygodnego oświetlania ciągów komunikacyjnych – np. od komórki, w której przechowywane jest drewno – do piwnicy, gdzie jest w niewielkich ilościach transportowane przy okazji palenia w piecu. Zastosowanie łączników sprawia, że na każdym etapie ciągu komunikacji można włączyć lub wyłączyć światło, bez konieczności powrotu do punktu wyjścia.
- Dzięki przełącznikom krzyżowym zyskujesz bardzo duży zasięg sterowania oświetleniem (a konkretnie zamykania i otwierania obwodu jednego oświetlenia nawet w oddalonych od siebie o kilka pięter miejscach).
- Istnieją różne rodzaje łączników krzyżowych – jeśli jest taka potrzeba (np. zastosowane są podwójne włączniki schodowe), to można również zastosować podwójny łącznik krzyżowy, tak aby w ten sam sposób sterować światłem między przełącznikami (np. gasić lub zapalać tylko część oświetlenia w żyrandolu).
Jak podłączyć łącznik krzyżowy?
Aby podłączyć łącznik krzyżowy (schemat: dwa łączniki schodowe i łącznik krzyżowy między nimi), należy do pierwszego łącznika doprowadzić przewód fazowy (L). Lampę trzeba podłączyć do łącznika schodowego, a pomiędzy wszystkimi łącznikami – wykonać połączenie za pomocą dwóch przewodów. W takim schemacie do lampy należy doprowadzić przewód ochronny (PE) i neutralny (N).
Nieco łatwiejsze jest podłączenie ze sobą dwóch łączników schodowych – przewód fazowy (L) należy doprowadzić do pierwszego z łączników. Do drugiego należy podłączyć lampę, a do lamp również zarówno przewód neutralny (N), jak przewód ochronny (PE).
Jak podłączyć łącznik krzyżowy podwójny? Zasada instalacji jest taka sama, jak w przypadku łączników pojedynczych - łącznik krzyżowy podwójny to tak naprawdę dwa łączniki pojedyncze zamknięte w jednej obudowie. Każdy z nich ma dwa wejścia i dwa wyjścia (oznaczone strzałkami). Przewody korespondencyjne należy umieścić w odpowiednich otworach lewego i prawego przycisku podwójnego łącznika krzyżowego (zgodnie ze schematem instalacji).
Łącznik krzyżowy – cena. Ile kosztują wyłączniki krzyżowe?
Cena łącznika krzyżowego zależy od producenta i rodzaju przełącznika (oraz jego dodatkowych funkcji).
Łącznik krzyżowy kosztuje od ok. 15 zł (zwykły wyłącznik jednofazowy – z plakietkami i uchwytami w komplecie i opcją doboru różnych ramek, stopień ochrony IP21) do nawet ok. 350 z (w przypadku łącznika krzyżowego wykonanego z porcelany – dostępnego w kilku wersjach kolorystycznych do wyboru lub łącznika wykonanego z wysokiej jakości materiałów – z dodatkowym podświetleniem przycisków).
Wyłącznik krzyżowy podwójny i pojedynczy – design i funkcjonalność
Łączniki krzyżowe dostępne są w wielu opcjach do wyboru. Po pierwsze – na rynku dostępne są łączniki krzyżowe w różnych kolorach. Ponadto w instalacji możesz zastosować najtańsze tradycyjne łączniki krzyżowe wykonane z tworzywa sztucznego, ale dostępne są też drewniane łączniki krzyżowe, a nawet łączniki szklane (łączniki płaskie).
Dobór łączników nie ogranicza się tylko do kolorów i materiału wykonania – dostępne są też opcje z podświetleniem lub ze specjalnymi sterownikami natężenia światła.
Pod względem funkcjonalnym do wyboru są łączniki schodowe pojedyncze (z jednym przyciskiem) i podwójne (z dwoma przyciskami), a nawet potrójne. Mając tak dużo opcji do wyboru – zdecydowanie warto dobrze zaplanować cały schemat instalacji elektrycznej, w której łączniki schodowe i krzyżowe znacząco ułatwią sterowanie światłem.
Jak oceniasz ten poradnik?
Dziękujemy za Twoją opinię!Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści
Więcej poradników o instalacjach elektrycznych
Agregat prądotwórczy inwertorowy zapewni zasilanie urządzeń elektronicznych i elektrycznych nawet w plenerze. Dostosuj jego moc i funkcje do swoich potrzeb. Sprawdź, jak agregator prądotwórczy inwertorowy generuje prąd i jak długo może pracować. Jakie paliwo przy tym wykorzystuje?
07.09.2022
Cennik usług elektrycznych obejmuje takie prace, jak montaż rozdzielni elektrycznej, montaż gniazdek, łączników i koryt kablowych, biały montaż elektryczny, kładzenie kabli, a opcjonalnie: modyfikacje elektryki (przenoszenie gniazdek, dodatkowe punkty elektryczne). Koszty instalacji można też rozbić na cennik robót elektrycznych – wydzielając ceny osprzętu elektrycznego. Kosztorys elektryczny powinien również obejmować opracowanie (lub korektę) schematu instalacji elektrycznej, wszelkiego rodzaju niezbędne pomiary. Ile kosztuje podłączenie prądu i jak wygląda cennik usług elektrycznych w 2022 r.?
23.12.2022
Przemyślana instalacja elektryczna w mieszkaniu sprawi, że nie będzie konieczna jej wymiana czy modernizacja w ciągu najbliższych lat od odbioru lokalu. Najważniejsze jest dopasowanie instalacji elektrycznej w mieszkaniu do potrzeb domowników. Jak to zrobić? Jak zadbać o instalację elektryczną? Jak powinna wyglądać instalacja oświetleniowa w mieszkaniu?
20.07.2022
Agregaty prądotwórcze przydają się zazwyczaj w dwóch sytuacjach: gdy nie ma dostępu do sieci elektrycznej w czasie budowy i remontu lub przy awarii zasilania. Agregat prądotwórczy do domu w takiej sytuacji może działać zarówno jako urządzenie przenośne (z pominięciem instalacji elektrycznej), jak i w roli zasilania awaryjnego z odpowiednio skonfigurowanymi obwodami. Jaki agregat prądotwórczy do domu wybrać? Na jakie parametry zwrócić uwagę?
30.08.2022
Czym jest ogranicznik przepięć? To urządzenie chroniące przed przepięciami, które ogranicza czas trwania i częstotliwość prądu następczego. Ograniczniki zmniejszają napięcia poniżej bezpiecznego progu, aby w ten sposób chronić domową elektronikę. Jakie są klasy ograniczników i jaki ogranicznik przepięć wybrać do domu?
09.08.2022
Jak prawidłowo wykonać i rozprowadzić instalację elektryczną w domu? Podstawą jest dobry schemat, czyli rysunek instalacji elektrycznej – zarówno schemat ideowy, jak i funkcjonalny, czyli projekt wszelkich podłączeń. Montaż elektryki w domu wymaga nie tylko wiedzy (m.in. o tym, jak rozprowadzić kable, na czym polega bezpieczne podłączenie instalacji i jak tworzyć schematy instalacji oświetleniowej w domu), ale też niezbędnych uprawnień (uprawnienia SEP) oraz doświadczenia.
18.07.2022
