Czynności dłużnika przed datą ogłoszenia upadłości mogące wpłynąć na proces oddłużenia. Część I
W treści poniższego artykułu celowo używam terminologii dłużnika, a nie upadłego, ponieważ będzie w nim mowa o osobie, która np. złożyła wniosek o upadłość konsumencką (dłużnik), ale formalnie sąd nie rozpoznał jeszcze tego wniosku, dlatego nie ma ona statusu osoby upadłej w rozumieniu Prawa upadłościowego.
Z poradnika dowiesz się
Przepisy ustawy Prawo upadłościowe zawierają katalog czynności, które z uwagi na swój charakter, a zwłaszcza czas podjęcia, są bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Ich bezskuteczność może wynikać z mocy samego (ipso iure) prawa, jak i postanowienia sędziego-komisarza lub wyroku sądu wydanego na skutek powództwa syndyka lub wierzyciela.
I. Czynności prawne przed datą ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Co do zasady, niezależnie od tego, czy czynność dłużnika jest bezskuteczna z mocy prawa, czy została uznana za bezskuteczną, to, co wskutek tej czynności ubyło z majątku dłużnika lub do niego nie weszło, podlega przekazaniu w późniejszym czasie do masy upadłości, a gdy przekazanie w naturze jest niemożliwe, do masy upadłości powinna być wpłacona równowartość rzeczy w pieniądzach (art. 134 ust. 1 p.u.).
Jeżeli osoba obowiązana do przekazania składników majątkowych do masy upadłości nie wykona swojego obowiązku na wezwanie syndyka, sędzia-komisarz wydaje postanowienie, w którym wskazuje taką osobę lub takie osoby i określa zakres obowiązku każdej z nich. Postanowienie to (na które przysługuje zażalenie) po uprawomocnieniu się ma moc tytułu wykonawczego, a więc podlega wykonaniu w drodze egzekucji (art. 134 ust. 1 a p.u.).
Za zgodą sędziego-komisarza druga strona czynności może jednak zwolnić się z obowiązku przekazania do masy upadłości tego, co ubyło wskutek tej czynności z majątku dłużnika przez zapłatę różnicy między wartością rynkową świadczenia dłużnika z dnia zawarcia umowy a wartością świadczenia otrzymanego przez dłużnika.
Na postanowienie sędziego komisarza w przedmiocie udzielenia zgody przysługuje zażalenie (art. 134 ust. 1 p.u.). Świadczenie osoby, która dokonała z dłużnikiem bezskutecznej czynności, jest jej zwracane, jeśli znajduje się ono jeszcze w masie upadłości lub masa upadłości jest nim wzbogacona. Jeżeli świadczenie nie może zostać zwrócone, wierzytelności z tego tytułu można dochodzić wyłącznie w ramach postępowania upadłościowego na zasadach ogólnych (art. 134 ust. 2 p.u.).
A Bezskuteczność czynności dłużnika z mocy prawa (ipso iure)
Na mocy art. 127 ust. 1 p.u. bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez dłużnika w ciągu 1 roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości konsumenckiej, którymi rozporządził on swoim majątkiem:
- jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie (np. darowizna samochodu) albo odpłatnie majątkiem;
- jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie (np. darowizna nieruchomości) albo odpłatnie, ale między wartością wzajemnych świadczeń zachodzi rażąca dysproporcja na niekorzyść dłużnika (np. sprzedaż nieruchomości znacznie poniżej wartości rynkowej).
Czynnościami rozporządzającymi, poza sprzedażą i darowizną, są np.: zamiana, ustanowienie zastawu lub hipoteki, zwolnienie z długu, zrzeczenie się praw. Bez znaczenia jest, czy druga strona czynności prawnej wiedziała o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości. Należy zaznaczyć, że powyższe znajduje odpowiednie zastosowanie do ugody sądowej, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia (art. 127 ust. 2 p.u.), jeżeli w wyniku rzeczonych czynności nastąpiło niekorzystne rozporządzenie składnikami majątku dłużnika.
Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są także zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego dokonane przez dłużnika w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednakże w tym przypadku osoba, która otrzymała zapłatę lub zabezpieczenie, a nie wiedziała o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania czynności za skuteczne (art. 127 ust. 3 p.u.).
Ponadto zgodnie z treścią art. 128 ust. 1 p.u. bezskutecznymi w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane odpłatnie w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli dokonane zostały one między upadłym a jego małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej (np. ojcem, teściową, dziadkiem, dzieckiem, wnukiem), krewnym lub powinowatym w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie (np. siostrą, szwagrem), z przysposobionym lub przysposabiającym, a także z osobą pozostającą w faktycznym związku z upadłym, prowadzącą z nim wspólnie gospodarstwo domowe. O bezskuteczności takich czynności prawnych decyduje sędzia-komisarz – działający z urzędu albo na wniosek syndyka – w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie (art. 128 ust. 1 p.u.).
Wymienione powyżej osoby (tj. druga strona czynności prawnej dokonanej z upadłym) mogą bronić się, wykazując, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli. Za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości mogą zostać uznane również odpłatne czynności upadłego dokonane w powyższym terminie ze spółką, w której dłużnik jest członkiem zarządu, jedynym wspólnikiem lub akcjonariuszem, a także ze spółkami, w których wyżej wymienione osoby są członkami zarządu lub jedynymi wspólnikami lub akcjonariuszami (art. 128 ust. l a p.u.).
W części II omówimy m.in.:
- bezskuteczność czynności dłużnika stwierdzona orzeczeniem sądu i
- czynności upadłego po dacie ogłoszenia upadłości.
Jak oceniasz ten poradnik?
Dziękujemy za Twoją opinię!Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści
Więcej poradników o prawie gospodarczym
Niniejszy artykuł stanowi wstęp do tematyki upadłości konsumenckiej w formie nie likwidacyjnej, lecz układowej (umowy, porozumienia, kontraktu) między dłużnikiem a wierzycielami.
18.10.2022W pierwszej części artykułu dotyczącego alternatywy dla upadłości konsumenckiej podaliśmy m.in. ogólny zarys tematyki zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli jako alternatywy dla upadłości konsumenckiej oraz wskazaliśmy adresatów tego rozwiązania prawnego. W II części omówimy przesłanki jego zawarcia oraz wskażemy jego przebieg.
27.10.2022W treści niniejszego artykułu zamierzamy przybliżyć czytelnikowi tematykę (stan faktyczny) śmierci (zgonu) upadłego (dłużnika) w sytuacji, gdy właściwy sąd wydał już orzeczenie (postanowienie) o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, a w jego toku dochodzi do zgonu wnioskodawcy, tj. upadłego.
20.06.2022
Ile kosztuje porada prawna w 2024 r.? Średnia stawka godzinowa w Polsce wynosi od 200 do 400 zł netto. W sprawach rozwodowych koszt zaczyna się od około 200 zł, a w sprawie spadku od 150 zł. Wiele czynników wpływa na ostateczną cenę, w tym stopień skomplikowania sprawy, dziedzina prawa, a nawet zamożność klienta. Dowiedz się, jak różnią się koszty u adwokata, notariusza i radcy prawnego, czytając dalej.
14.06.2024Artykuł porusza zagadnienie wpływu ogłoszenia upadłości na toczące się postępowania sądowe, administracyjne i egzekucyjne wobec upadłego.
19.08.2022Upadły (dłużnik), któremu Sąd ustalił Plan Spłaty Wierzycieli, ma obowiązek złożenia sprawozdania z wykonywania planu do 30 kwietnia bieżącego roku.
23.06.2022