Łącznik krzyżowy, połączenie krzyżowe – co to jest i jak podłączyć wyłącznik krzyżowy?
Łącznik krzyżowy (inaczej: przełącznik, wyłącznik lub włącznik krzyżowy) umożliwia włączanie i wyłączanie tego samego światła w różnych miejscach domu. Połączenie krzyżowe stosuje się w sytuacji, gdy w domu planujesz włączać lub wyłączać to samo światło z minimum trzech miejsc. Jak podłączyć łącznik krzyżowy? Czym różni się łącznik krzyżowy od łącznika schodowego?
Z poradnika dowiesz się
Standardowo do włączania i wyłączania oświetlenia w mieszkaniu stosowane są jednobiegunowe włączniki światła. W niektórych przypadkach do zapalania i gaszenia oświetlenia stosowany jest podwójny lub potrójny wyłącznik światła (np. do włączania i wyłączania tylko części żarówek w żyrandolu lub do sterowania kilkoma źródłami światła w danym pomieszczeniu).
Jak działa łącznik krzyżowy?
Zanim przystąpisz do montażu lub zlecisz pracę elektrykowi, warto dowiedzieć się, jak działa łącznik schodowy i do czego służy łącznik tego typu.
Zasada działania łącznika schodowego nie jest skomplikowana – ten łącznik nie funkcjonuje samodzielnie w instalacji, zawsze znajduje się pomiędzy innymi włącznikami. Doprowadzenie odpowiednich przewodów do łącznika krzyżowego sprawia, że w łatwy sposób możesz rozbudować instalacje elektryczne.
Zasada działania łącznika krzyżowego w praktyce: jeśli posiadasz dwa łączniki schodowe, a dodatkowo chcesz mieć opcję zgaszenia lub zapalenia światła z dodatkowego miejsca, to w instalacji należy uwzględnić służący do tego łącznik krzyżowy (w schemacie znajdzie się pomiędzy dwoma włącznikami na schodach).
Poniżej przedstawiamy ranking 56 721 Specjalistów od Instalacji Elektrycznych najlepszych w 2024 roku w poszczególnych miastach powiatowych:
Łącznik krzyżowy a łącznik schodowy – czym się różnią?
Czasami w mieszkaniu lub domu niezbędna jest opcja sterowania tym samym oświetleniem z dwóch miejsc. Takim przykładem są schody – przed zejściem ze schodów włączamy światło łącznikiem na górze, po zejściu – wyłączamy łącznikiem na dole.
W takich sytuacjach stosowany jest łącznik schodowy, a właściwie dwa połączone ze sobą – na górze i na dole. Wciśnięcie przycisku na górnym lub dolnym włączniku światła zmienia obwód na zamknięty lub otwarty, dzięki czemu istnieje możliwość zmiany całego obwodu z dwóch miejsc.
Ten sam rodzaj instalacji stosowany jest w większych mieszkaniach – gdy np. masz w swoim domu długi korytarz lub przedpokój (światło można zapalić po wejściu do przedpokoju z jednego pomieszczenia, a zgasić – wchodząc do drugiego pomieszczenia). Co jednak zrobić, gdy chcesz sterować tym samym światłem z trzech lub większej liczby miejsc? Wtedy wykorzystuje się łącznik krzyżowy (lub kilka łączników – w zależności od schematu i wymagań).
Jak już wspomnieliśmy – łącznik krzyżowy w instalacji elektrycznej znajduje się między dwoma włącznikami schodowymi – dzięki temu tego typu instalację można rozbudować o kolejne punkty sterowania światłem.
Oczywiście im więcej łączników w tego typu instalacji, tym instalacja jest bardziej skomplikowana. Na szczęście dobry elektryk poradzi sobie nawet z najbardziej wymagającym projektem – i wykona instalację elektryczną dopasowaną do potrzeb i zgodną z aktualnymi wymaganiami prawnymi.
Czy łącznik schodowy można zastąpić krzyżowym?
Zasada w tym przypadku jest prosta: łącznik krzyżowy nie może pracować w instalacji samodzielnie – w przeciwieństwie do łącznika schodowego. Można więc mieć w schemacie instalacji dwa włączniki schodowe (bez łącznika), ale nie można zastosować tej zasady w drugą stronę, czyli nie da się stworzyć instalacji składającej się z dwóch łączników krzyżowych – bez udziału łączników schodowych.
Można uznać, że łączniki schodowe są podstawą działania systemu, a łączniki krzyżowe – jedynie jego uzupełnieniem (a nie zamiennikiem).
Łączniki krzyżowe – najważniejsze informacje
- Łącznik krzyżowy – w przeciwieństwie do łączników schodowych – nie może pracować tylko w parze z innym łącznikiem; łącznik krzyżowy znajduje się zawsze pomiędzy dwoma włącznikami światła – np. schodowymi.
- Jeśli w planie masz 5 przełączników tego samego światła, to taka instalacja wymaga zastosowania dwóch wyłączników schodowych i trzech przełączników krzyżowych.
- Każdy dodatkowy punkt sprawia, że instalacja jest nieco bardziej skomplikowana – przed montażem powinien być opracowany szczegółowy projekt i schemat instalacji elektrycznej (szczegółowe rozpisanie ścieżek kabli w całej instalacji elektrycznej – z uwzględnieniem włączników krzyżowych i schodowych – przyda się również na wypadek awarii przełączników lub remontu mieszkania czy domu w przyszłości).
- Łączniki krzyżowe (poza zastosowaniem kondygnacyjnym) wykorzystywane są również do wygodnego oświetlania ciągów komunikacyjnych – np. od komórki, w której przechowywane jest drewno – do piwnicy, gdzie jest w niewielkich ilościach transportowane przy okazji palenia w piecu. Zastosowanie łączników sprawia, że na każdym etapie ciągu komunikacji można włączyć lub wyłączyć światło, bez konieczności powrotu do punktu wyjścia.
- Dzięki przełącznikom krzyżowym zyskujesz bardzo duży zasięg sterowania oświetleniem (a konkretnie zamykania i otwierania obwodu jednego oświetlenia nawet w oddalonych od siebie o kilka pięter miejscach).
- Istnieją różne rodzaje łączników krzyżowych – jeśli jest taka potrzeba (np. zastosowane są podwójne włączniki schodowe), to można również zastosować podwójny łącznik krzyżowy, tak aby w ten sam sposób sterować światłem między przełącznikami (np. gasić lub zapalać tylko część oświetlenia w żyrandolu).
Jak podłączyć łącznik krzyżowy?
Aby podłączyć łącznik krzyżowy (schemat: dwa łączniki schodowe i łącznik krzyżowy między nimi), należy do pierwszego łącznika doprowadzić przewód fazowy (L). Lampę trzeba podłączyć do łącznika schodowego, a pomiędzy wszystkimi łącznikami – wykonać połączenie za pomocą dwóch przewodów. W takim schemacie do lampy należy doprowadzić przewód ochronny (PE) i neutralny (N).
Nieco łatwiejsze jest podłączenie ze sobą dwóch łączników schodowych – przewód fazowy (L) należy doprowadzić do pierwszego z łączników. Do drugiego należy podłączyć lampę, a do lamp również zarówno przewód neutralny (N), jak przewód ochronny (PE).
Jak podłączyć łącznik krzyżowy podwójny? Zasada instalacji jest taka sama, jak w przypadku łączników pojedynczych - łącznik krzyżowy podwójny to tak naprawdę dwa łączniki pojedyncze zamknięte w jednej obudowie. Każdy z nich ma dwa wejścia i dwa wyjścia (oznaczone strzałkami). Przewody korespondencyjne należy umieścić w odpowiednich otworach lewego i prawego przycisku podwójnego łącznika krzyżowego (zgodnie ze schematem instalacji).
Łącznik krzyżowy – cena. Ile kosztują wyłączniki krzyżowe?
Cena łącznika krzyżowego zależy od producenta i rodzaju przełącznika (oraz jego dodatkowych funkcji).
Łącznik krzyżowy kosztuje od ok. 15 zł (zwykły wyłącznik jednofazowy – z plakietkami i uchwytami w komplecie i opcją doboru różnych ramek, stopień ochrony IP21) do nawet ok. 350 z (w przypadku łącznika krzyżowego wykonanego z porcelany – dostępnego w kilku wersjach kolorystycznych do wyboru lub łącznika wykonanego z wysokiej jakości materiałów – z dodatkowym podświetleniem przycisków).
Wyłącznik krzyżowy podwójny i pojedynczy – design i funkcjonalność
Łączniki krzyżowe dostępne są w wielu opcjach do wyboru. Po pierwsze – na rynku dostępne są łączniki krzyżowe w różnych kolorach. Ponadto w instalacji możesz zastosować najtańsze tradycyjne łączniki krzyżowe wykonane z tworzywa sztucznego, ale dostępne są też drewniane łączniki krzyżowe, a nawet łączniki szklane (łączniki płaskie).
Dobór łączników nie ogranicza się tylko do kolorów i materiału wykonania – dostępne są też opcje z podświetleniem lub ze specjalnymi sterownikami natężenia światła.
Pod względem funkcjonalnym do wyboru są łączniki schodowe pojedyncze (z jednym przyciskiem) i podwójne (z dwoma przyciskami), a nawet potrójne. Mając tak dużo opcji do wyboru – zdecydowanie warto dobrze zaplanować cały schemat instalacji elektrycznej, w której łączniki schodowe i krzyżowe znacząco ułatwią sterowanie światłem.
Jak oceniasz ten poradnik?
Dziękujemy za Twoją opinię!Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści
Więcej poradników o instalacjach elektrycznych
Cennik usług elektrycznych na 2024 rok zawiera wiele pozycji. Najważniejsze to montaż rozdzielni elektrycznej, gniazdek, łączników, koryt kablowych, biały montaż elektryczny i kładzenie kabli. Elektryk oferuje także modyfikacje istniejącej instalacji oraz opracowanie (lub korektę) schematu instalacji elektrycznej. Stawka godzinowa jego pracy wynosi od 250 do 350 zł, a nawet więcej. Chcesz poznać szczegóły? Przeczytaj dalej!
10.04.2024
Bezpieczniki w domu – jak nazwa wskazuje – gwarantują bezpieczeństwo w momencie przeciążenia instalacji elektrycznej. Dzięki temu nie każda awaria kończy się wezwaniem pogotowia elektrycznego. Podstawowe rodzaje bezpieczników elektrycznych w domu to: bezpieczniki topikowe, bezpieczniki przepięciowe (tzw. korki), wyłączniki różnicowoprądowe (tzw. bezpieczniki różnicowe). Jak działają te rodzaje bezpieczników? Jakie bezpieczniki wybrać? Czy wyłącznik nadprądowy to też bezpiecznik? Gdzie szukać dobrego elektryka?
15.07.2022
Gniazdka elektryczne to element niezbędny w każdym domu, któremu w codziennym życiu nie poświęcamy zbyt dużo uwagi. Jednak w trakcie planowania instalacji warto dobrze przemyśleć rozmieszczenie gniazdek elektrycznych i to, czy mają to być gniazdka podtynkowe czy natynkowe. Sprawdź, jaki ich rodzaj wybrać i w jaki sposób rozmieścić je w domu.
20.07.2022
Uprawnienia budowlane SEP, inaczej uprawnienia sepowskie, dzielą się na trzy grupy (G1, G2 i G3). Pozwolenia z grupy 1. umożliwiają instalowanie sieci o napięciu do 1 kV. Przed przystąpieniem do egzaminu, który pozwala zdobyć uprawnienia SEP, należy ukończyć kurs elektryka, czyli kurs zawodowy dotyczący instalacji elektrycznych. Zobacz, jak zdobyć uprawnienia sepowskie i jakie możliwości zawodowe otwierają uprawnienia elektryka?
21.07.2022
Jeśli problemem jest spalona lub stara instalacja elektryczna, to mamy wybór: remont lub wymiana instalacji elektrycznej. Cena za wymianę wszystkich elementów instalacji będzie porównywalna do wykonania nowej instalacji (a często nawet większa – dochodzą koszty demontażu). Ważne są szczegóły – w niektórych przypadkach z powodu przestarzałego standardu wykonania instalacji elektrycznej nie jest możliwa przebudowa czy prosta wymiana skrzynki bezpiecznikowej. Ile trwa i ile kosztuje wymiana instalacji elektrycznej w mieszkaniu o powierzchni ok. 50 m² i domu 150 m²? Bardziej opłaca się modernizacja instalacji elektrycznej czy całkowita wymiana instalacji elektrycznej i skrzynki?
12.01.2023
Odpowiednie oświetlenie w kuchni umożliwia komfortowe i bezpieczne przygotowywanie potraw. W tym pomieszczeniu wielu chętnie spędza czas. Co za tym idzie, warto zaplanować oświetlenie do kuchni w taki sposób, aby sprzyjało twoim przyzwyczajeniom. Pamiętaj o zastosowaniu nie tylko oświetlenia górnego, ale i bocznego, punktowego oraz nad blatem roboczym. Na jakie warto postawić?
24.01.2023
